Stress en Burn-out zijn steeds groter wordende uitdagingen voor veel bedrijven. De oorzaak is vaak te vinden in het langdurig overbelast zijn op het werk en een gebrek aan een juiste verhouding tussen werk en privé. In veel gevallen is dit onnodige overbelasting en kunnen we dat voorkomen. Kijk maar eens hoe ze dat in Scandinavië geregeld hebben!
Dit beeld zien we wereldwijd, toch is er een groepje landen waar dit anders is: Scandinavië. In Zweden, Noorwegen, Denemarken en Finland komen burn-outs veel minder voor dan in de rest van de wereld. In dit artikel verklap ik hun geheim en hoe je hier voor jouw bedrijf wat mee kunt doen.
Wat doen die Scandinaviërs toch?
We kennen de Scandinavische landen natuurlijk vooral van de vakantie, de rust, de prachtige natuur en de goede Tv-series. Natuurlijk zal dat best meespelen in het welzijn van de inwoners, maar er moet meer zijn. Het kan niet alleen aan het landschap en de tv-series liggen. Toch?!?
In een blog van Nederlands Vitaliteitscentrum van 26 juni 2023 werden hier 6 belangrijke redenen voor genoemd. Redenen die deels aansluiten bij de manier waarop je jouw bedrijf kunt inrichten. Laten we ze alle 6 eens kort bekijken:
Balans tussen werk en privé
In Scandinavische landen wordt veel belang gehecht aan een gezonde balans tussen werk en privé. Hier wordt zelfs zoveel belang aan gehecht dat hier wetten en regelingen voor zijn om de rechten van werknemers te borgen. Denk daarbij aan voldoende vakantie, betaald ouderschapsverlof en flexibele werktijden. Deze rechten zorgen voor een beter welzijn van werknemers en geeft ze de mogelijkheid meer tijd met familie en vrienden door te brengen. Dit verlaagt natuurlijk de stresslevels bij werknemers.
Focus op gelijkwaardigheid
Een sterke nadruk op gelijkwaardigheid en sociale rechtvaardigheid zit ingebakken in de Scandinavische cultuur. Dit zie je ook terug in bedrijven in die regio. Deze investering in het creëren van een inclusieve werkomgeving waar iedereen tot zijn of haar recht komt. Ook zie je bij Scandinavische bedrijven veel minder hiërarchie. Werknemers voelen zich gehoord en gewaardeerd. Dit vermindert de mate van stress aanzienlijk en verhoogt de betrokkenheid van werknemers bij het bedrijf waar ze werken.
Korte werkdagen
SOPHIA Ontdek hoe je de aanpak van SOPHIA ook in jouw organisatie kunt doorvoeren om wendbaar en inclusief te organiseren. Download gratis de eerste 2 hoofdstukken van dit nieuwste boek.
Download de eerste 2 hoofdstukken
De wijsheid van wendbare organisaties
In Scandinavië is efficiënt werken belangrijker dan lang werken. Sterker nog, als je veel moet over werken kun je een gesprek met je leidinggevende verwachten die je een training timemanagement aan gaat bieden. Veel werknemers hebben in Scandinavië flexibele werkschema’s en kortere werkdagen. Vaak duren werkdagen niet langer dan 7 uur. Hierdoor hebben ze meer tijd om zich te ontspannen, te sporten of andere bezigheden buiten het werk om.
Sterke sociale vangnetten
Universele gezondheidszorg, betaalde kinderopvang en een robuust systeem van sociale zekerheid. In Scandinavië zijn de sociale vangnetten uitgebreid opgezet. Dit zorgt dat werknemers minder financiële stress ervaren. Ze weten dat de belangrijkste dingen in het leven zijn geregeld. Dit maakt dat ze zich kunnen concentreren op hun werk en persoonlijk welzijn.
Gezondheid en welzijn
Gezondheid en welzijn staan hoog op de agenda van Scandinaviërs! Zowel de fysieke als de mentale gezondheid krijgen veel aandacht. Bedrijven bieden daarom vaak programma’s aan als bedrijfsfitness, flexibele werktijden om te kunnen sporten en in de bedrijfskantines vind je vaak gezonde maaltijden. Deze gezonde levensstijl helpt werknemers om beter om te gaan met stress.
Cultuur van open communicatie
Werknemers worden aangemoedigd hun gedachten en zorgen te delen. Hierdoor ontstaat transparantie en een cultuur waarin open communicatie de boventoon voert. Doordat werknemers zich uitspreken kunnen uitdagingen worden opgelost voordat ze escaleren naar problemen. Omdat escalatie wordt voorkomen, is er ook minder negativiteit en daarmee minder stress.
Gaaf hoe ze dat daar doen, maar wat heb ik eraan?
We leven niet in Scandinavië, maar in Nederland. Dit zorgt er natuurlijk voor dat we op een aantal zaken minder grip hebben. We hebben, maar beperkt de mogelijkheid om de wetgeving te beïnvloeden. Toch hebben we meer gemeen met de Scandinaviërs dan we misschien denken. Niet voor niets wat Nederlands die naar die landen emigreren zich daar snel thuis voelen. Laten we dus eens kijken naar de punten waar we zelf invloed op kunnen hebben.
Zorg voor een goede balans tussen werk en privé
Sinds de Covid-19 pandemie is er veel veranderd als het gaat om de balans tussen werk en privé. Doordat we meer thuis zijn gaan werken, is ook de grens tussen werk en privé wat vager geworden. Hierin schuilt natuurlijk het risico dat stress van het werk, ook makkelijker doorsijpelt naar de privésituatie.
Aan de andere kant zitten hier ook heel veel kansen in. Door duidelijke afspraken te maken over bereikbaarheid, kun je de balans tussen werk en privé verbeteren. Een afspraak dat medewerkers alleen via de laptop bereikbaar zijn, zorgt er bijvoorbeeld voor dat wanneer de laptop uit staat ze in de ‘privémodus’ zitten.
Zorg voor echte focus op gelijkwaardigheid
Als organisatie wil je snelheid kunnen maken. Je wilt in kunnen spelen op veranderingen. Deze gevraagde wendbaarheid vraagt ook om een andere manier van organiseren. De traditionele hiërarchie werkt dan simpelweg niet meer. Het mooie is van deze verschuiving dat deze perfect aansluit bij de moderne manier van werken!
De organisatie die wendbaar werkt, legt meer verantwoordelijkheden bij de uitvoerders in plaats van de managers. Dit maakt dat werknemers meer inbreng hebben en er minder ongelijkwaardigheid is door machtsverhoudingen. Deze gelijkwaardigheid zorgt voor een hogere betrokkenheid van de medewerkers.
Probeer eens te werken met korte werkdagen
Als ondernemer wil je dat je dingen gedaan krijg. Het liefst zo snel mogelijk. Eigenlijk is het dan heel raar dat je mensen aanneemt om een bepaald aantal uur voor je te werken. Je wilt eigenlijk dat deze mensen dingen gedaan krijgen. Het liefst zo snel mogelijk!
We kunnen van de Scandinaviërs leren te sturen op output. Ofwel: krijgt de werknemer gedaan wat er gedaan moet worden? Dit heeft een aantal voordelen voor zowel jou als je werknemer. Jij hebt sneller wat je nodig hebt en je werknemer heeft wat meer ruimte en flexibiliteit. Iets wat aantoonbaar minder stress en burn-out klachten oplevert.
Ga dan niet extra werk uitdelen om werknemer bezig te houden natuurlijk. Als je dat gaat doen weet je zeker dat de volgende klus meer tijd kost voor je werknemer!
Heb voldoende aandacht voor gezondheid en welzijn van medewerkers
In veel Nederlandse bedrijfskantines zie je al een verschuiving in aanbod van eten. Waar de kroketten en frikandellen eerst de overhand hebben zie je nu steeds meer salades op de counter. Een mooie stap om ook bij je eigen bedrijf eens naar te kijken. Hoewel dit natuurlijk een mooie stap is, is er meer dat je kunt doen. En dat kost je niet eens zo heel veel moeite!
Denk bijvoorbeeld eens aan een collectief fitness abonnement voor je werknemers. Geef ze dan ook eens tijdens werktijd de ruimte om een uurtje te gaan sporten. Na die lange vergadering bijvoorbeeld. Ja, dat uurtje ben je misschien kwijt, maar tijdens het sporten spreken werknemers op ontspannen wijze met elkaar. Maken hun hoofd leeg waardoor er nieuwe ideeën en oplossingen ontstaan. Dat uurtje sporten kun je wel een meer opleveren dan alleen fitte medewerkers!
Creëer een cultuur van open communicatie
Wij Nederlands vinden onszelf vaak al heel open. Toch hebben we ook veel verborgen agenda’s. Dingen die we bespreken, maar ‘nog niet naar buiten willen brengen’. Hier schuilt ook een risico. Werknemers voelen namelijk feilloos aan dat er iets speelt in de directiekamer. Speculatie en onrust komen dan al snel opzetten. Niet goed voor de stresslevels natuurlijk!
Een open communicatie kun je realiseren door met Objective and Key Results te gaan werken. Een manier om je doelen, en manier om die te meten, op een transparantie manier te delen. Ook kun je bij dingen die je geheim wilt houden de vraag omkeren en jezelf afvragen: Is er een heel dwingende reden om dit niet met mijn werknemers te delen?
Wees kritisch in je antwoord. Als je vindt dat het niet kan omdat het onrust veroorzaakt, bedenk dan dat het niet delen misschien wel meer onrust veroorzaakt. Als je je idee nog niet duidelijk genoeg vindt, kan juist dat een reden zijn om je idee te delen en werknemers de kans te geven met je mee te denken!
Tot slot
De oplettende lezer is misschien opgevallen dat ik de sterke sociale vangnetten voor stress niet heb besproken in het tweede deel. Dat klopt. Dit is precies iets waar jij als ondernemer minder grip op hebt. Natuurlijk betekent dat niet dat je hier helemaal niets meer kunt. Je kunt werknemers – als dat financieel mogelijk is – een bijdrage voor de kinderopvang geven of een fonds opzetten voor zieke medewerkers. Dit doet natuurlijk iets, maar is nog steeds geen vangnet voor zaken als ontslag.
Wat je misschien ook opgevallen is, is dat de meeste zaken eigenlijk best wel ‘common sense’ zijn. En dat klopt. De zaken waar de Scandinaviërs heel goed in zijn sluiten vrijwel naadloos aan bij het Agile gedachtegoed dat achter een wendbare en waardegedreven organisatie zit.
De transformatie van jouw bedrijf naar een wendbaar en waardegedreven bedrijf is niet altijd makkelijk, maar ik hoop dat ik je met dit artikel heb kunnen laten zien welke voordelen er voor jou zijn.